Kornea nakli ne demektir ? ( Keratoplasti )
Kornea nakli, seffafligini yitirmis ya da sekli bozulmus kornea dokusunun çikarilarak yerine ölüden alinan saglikli kornea dokusunun yerlestirilmesi ameliyatidir. Göz nakli halk arasinda yerlesmis yanlis bir ifade olarak kornea nakli yerine kullanilmaktadir. Bugünkü tibbin imkanlari içinde gözde nakli yapilan kornea tabakasidir. Göz küresinin nakli söz konusu degildir.
Kornea nakli neden yapilir?
Normalde seffaf ve damarsiz olan kornea dokusu, degisik sebeplerle, yara dokusunun olusmasiyla ya da ödem (sisme) nedeniyle bulaniklasabilir. Korneanin bulaniklasmasi, gelen isigin düzgün kirilamamasina ve görmenin azalmasina neden olur. Bazi durumlarda bulanik kornea ile beraber siddetli agri da olabilir. Kornea nakli görmeyi düzeltmek, agriyi azaltmak ya da göz bütünlügünü korumak için yapilabilir.
Hangi durumlarda kornea nakli gerekebilir?
- Göz cerrahisi sonrasi korneanin seffaf kalmasini saglayan hücreler hasar görürse ve kornea bulaniklasirsa
- Korneanin kubbe sekli bozulursa, örnegin koniklesirse (keratokonus)
- Kalitsal geçis gösteren bazi kornea hastaliklarinda
- Enfeksiyon nedeni ile korneada yara dokusu ve yeni damarlanma olursa (örnegin, Herpes -uçuk virüsü- keratiti sonrasi)
- Kazalar nedeniyle kornea bulaniklasirsa veya bütünlügü agir derecede bozulursa
- Kornea nakli sonrasi vücut dokuyu reddederse
Nakil yapilacak kornea dokusu nasil ve nereden temin edilir? Göz bankasi nedir?
Ülkemizde Ankara ve Istanbul'da çalisan göz bankalari vardir. Ayrica pek çok hastane, bir bankaya bagli olmadan, kendi bünyesinde kornea temin edebilmektedir. Göz bankalari kornea dokusunu ölüden almak, uygun besleyici ortamlarda saklamak, alinan dokunun nakile uygun olup olmadigini belirlemek ve doku nakli yapilacak merkezlere ulastirmak ile yükümlüdür.
Kornea, çesitli nedenlerle ölen ancak korneasi saglikli yapida olan kisilerden alinir. Kornealarin kullanilabilmesi için kisinin ölüm nedeninin bilinmesi gerekir. Nakil yapilacak kisiye herhangi bir hastalik geçmemesi için vericinin kaninda AIDS, bulasici hepatit ve frengi gibi hastaliklara yol açan mikroorganizmalarin varligi arastirilir. Kornea damarsiz bir doku oldugu için kan grubu uyumu gerekli degildir.
Ideal olarak ölümden sonraki ilk 12 saat içinde kornea alinir. Gelisen teknoloji ve uygun doku saklama yöntemleri ile ölüden yalniz kornea dokusu (gözün önündeki seffaf tabaka, yaklasik 15 mm çapinda, 0.6 mm kalinliginda) alinir ve gözün tümünün alinmasi gerekmez. Bu nedenle kornea alimi, ölen kiside görünen bir degisikligine yol açmaz.
Ölüden alinan ve özel besleyici solüsyonlarda saklanan kornealarin hücre özellikleri ve nakil için yeterli olup olmadiklari göz bankalarindaki özel mikroskoplarla incelendikten sonra belirlenir. Uygun olanlar, ideal olarak 7 gün içinde bekleyen hastalara nakledilir.
Korneasi bulaniklasan herkes kornea naklinden fayda görür mü?
Kornea naklinden fayda görebilmek için gözün kornea disindaki yapilarinin normal olmasi gerekir. Gözün görüntüyü algilayan ve beyine gönderen retina tabakasinda bir hasar varsa kisi yapilan nakilden fayda görmez. Hastanin en azindan isigi seçer düzeyde bir görmesinin olmasi, retina dokusunun ve diger göz içi yapilarinin saglikli olmasi gerekir. Hastanin bu ameliyattan yarar görüp göremeyecegi göz doktorunun yapacagi ayrintili muayene, göz ultrasonografisi ve gerekirse retinanin durumu hakkinda bilgi veren bazi (elektrofizyolojik) testlerle tespit edilir.
Kornea nakli ameliyati nasil yapilir?
Kornea nakli ameliyati çogunlukla lokal anestezi altinda yapilir. Hasta uyutulmaz, yalniz gözü ve çevresi uyusturulur. Çocuklarda, lokal anestezi ile duramayacak hastalarda veya cerrah tercihi ile genel anestezi altinda yapilabilir.
Mikroskop altinda, yuvarlak özel bir biçak ile, hastanin bulanik korneasinin merkezinden 7,5-8 mm çapinda bir pencere çikarilir ve ölüden alinan seffaf kornea dokusu uygun boyutta kesilerek bu bölgeye dikilir. Eger hastanin katarakti varsa, kornea nakli sirasinda katarakti da alinabilir.
Kornea nakli, seffafligini yitirmis ya da sekli bozulmus kornea dokusunun çikarilarak yerine ölüden alinan saglikli kornea dokusunun yerlestirilmesi ameliyatidir. Göz nakli halk arasinda yerlesmis yanlis bir ifade olarak kornea nakli yerine kullanilmaktadir. Bugünkü tibbin imkanlari içinde gözde nakli yapilan kornea tabakasidir. Göz küresinin nakli söz konusu degildir.
Kornea nakli neden yapilir?
Normalde seffaf ve damarsiz olan kornea dokusu, degisik sebeplerle, yara dokusunun olusmasiyla ya da ödem (sisme) nedeniyle bulaniklasabilir. Korneanin bulaniklasmasi, gelen isigin düzgün kirilamamasina ve görmenin azalmasina neden olur. Bazi durumlarda bulanik kornea ile beraber siddetli agri da olabilir. Kornea nakli görmeyi düzeltmek, agriyi azaltmak ya da göz bütünlügünü korumak için yapilabilir.
Hangi durumlarda kornea nakli gerekebilir?
- Göz cerrahisi sonrasi korneanin seffaf kalmasini saglayan hücreler hasar görürse ve kornea bulaniklasirsa
- Korneanin kubbe sekli bozulursa, örnegin koniklesirse (keratokonus)
- Kalitsal geçis gösteren bazi kornea hastaliklarinda
- Enfeksiyon nedeni ile korneada yara dokusu ve lekelenme (örnegin, Herpes -uçuk virüsü- keratiti sonrasi)
- Kazalar nedeniyle kornea bulaniklasirsa veya bütünlügü agir derecede bozulursa
- Kornea nakli sonrasi vücut dokuyu reddederse
Nakil yapilacak kornea dokusu nasil ve nereden temin edilir? Göz bankasi nedir?
Ülkemizde bazi hastane bünyelerinde, Saglik Bakanligi denetiminde çalisan göz bankalari vardir. Bu bankalarin; özel yetismis elemanlari vasitasiyla ölüden kornea dokusunu alma, vericinin bulasici bir hastaligi olup olmadigini inceleme, alinan korneanin kalitesini inceleme, saklama ve doku nakil merkezlerine ulastirma yetki ve yükümlülükleri vardir. Göz bankalarinda görevli olmayan hekim, hemsire ya da diger saglik çalisanlarinin ölüden kornea alma yetkileri yoktur. Ancak göz bankalarindan temin edilen kornealar, o konuda deneyimli göz cerrahlari tarafindan uygun kosullu kornea nakil merkezi olarak tanimlanan cerrahi kliniklerde hastalara ameliyatla nakledilebilir.
Kornea, çesitli nedenlerle ölen ancak korneasi saglikli yapida olan kisilerden alinir. Kornealarin kullanilabilmesi için kisinin ölüm nedeninin bilinmesi gerekir. Nakil yapilacak kisiye herhangi bir hastalik geçmemesi için vericinin kaninda AIDS, bulasici hepatit ve frengi gibi hastaliklara yol açan mikroorganizmalarin varligi arastirilir. Kornea damarsiz bir doku oldugu için basarili bir nakil için doku ve kan gruplari uyumu gerekli degildir.
Ideal olarak ölümden sonraki ilk 12 saat içinde kornea alinir. Gelisen teknoloji ve uygun doku saklama yöntemleri ile ölüden yalniz kornea dokusu (gözün önündeki seffaf tabaka, yaklasik 15 mm çapinda, 0.6 mm kalinliginda) alinir ve gözün tümünün alinmasi gerekmez. Bu nedenle kornea alimi, ölen kiside görünen bir degisikligine yol açmaz.
Ölüden alinan ve özel besleyici solüsyonlarda saklanan kornealarin hücre özellikleri ve nakil için yeterli olup olmadiklari göz bankalarindaki özel mikroskoplarla incelendikten sonra belirlenir. Uygun olanlar, ideal olarak 7 gün içinde bekleyen hastalara nakledilir.
Korneasi bulaniklasan herkes kornea naklinden fayda görür mü?
Kornea naklinden fayda görebilmek için gözün kornea disindaki yapilarinin normal olmasi gerekir. Gözün görüntüyü algilayan ve beyine gönderen retina tabakasinda bir hasar varsa kisi yapilan nakilden fayda görmez. Hastanin en azindan isigi seçer düzeyde bir görmesinin olmasi, retina dokusunun ve diger göz içi yapilarinin saglikli olmasi gerekir. Hastanin bu ameliyattan yarar görüp göremeyecegi göz doktorunun yapacagi ayrintili muayene, göz ultrasonografisi ve gerekirse retinanin durumu hakkinda bilgi veren bazi (elektrofizyolojik) testlerle tespit edilir.
Kornea nakli ameliyati nasil yapilir?
Kornea nakli ameliyati genel ya da lokal anestezi altinda yapilir. Lokal anestezide hasta uyutulmaz, yalniz gözü ve çevresi uyusturulur. Çocuklarda, lokal anestezi ile duramayacak hastalarda veya cerrah tercihi ile genel anestezi altinda yapilabilir.
Mikroskop altinda, yuvarlak özel bir biçak ile, hastanin bulanik korneasinin merkezinden 7,5-8 mm çapinda bir pencere çikarilir ve ölüden alinan seffaf kornea dokusu uygun boyutta kesilerek bu bölgeye dikilir. Eger hastanin katarakti varsa, kornea nakli sirasinda katarakti da alinabilir. Göz tansiyonu yüksek olan hastalarin tercihen kornea naklinden önce cerrahi ya da ilaç yöntemleriyle tansiyonlarinin kontrol altina alinmis olmalari uygun olur.
Kornea nakli ameliyatinin riskleri var midir?
Hiç bir cerrahi girisim risksiz degildir. Olabilecek komplikasyonlar (istenmeyen sonuçlar) arasinda enfeksiyon, kanama, retina tabakasinin yerinden ayrilmasi (retina dekolmani), göz içi basincinin artmasi (glokom), göz merceginin seffafligini yitirmesi (katarakt olusumu) sayilabilir. Bazi durumlarda hastanin gözü yeni nakledilen dokuyu reddedebilir ve kornea bulaniklasabilir.
Ayrica ameliyat disinda, lokal veya genel anesteziye bagli komplikasyonlar gelisebilir. Bu tür komplikasyonlar, ameliyat öncesi hastanin genel durumunun iyi degerlendirilmesi ve eger varsa, kalp hastaligi, seker hastaligi, akciger ya da böbrek hastaligi gibi hastaliklarinin öncelikle tedavi edilmesi ile en aza indirilir.
Doku reddi ne demektir?
Doku reddi, vücudun bagisiklik sisteminin, bir yabancidan nakledilen dokuyu tanimasi ve ondan kurtulmaya çalisma çabasidir. Bu çaba, yeni kornea dokusunda bulaniklasma ve damarlanma ile kendini gösterir, nakledilen doku yok olmaz.
Kornea dokusu damarsiz oldugu için, diger bütün organ ve doku nakillerine göre çok avantajlidir, ve doku reddi az oranda olur. Doku reddi, daha çok, nakil yapilan kisinin korneasinda, daha önceden yogun damarlanma varsa ortaya çikar. Ayrica dikislerin gevsemesi veya kopmasi, gözde iltihabi durumlar, göz tansiyonu, iris dokusunun korneaya yapisikliklari doku reddi ihtimalini artirirlar.
Doku reddi tedavi edilebilir mi?
Doku reddi çogu hastada (%90) steroidli damlalarla tedavi edilerek ortadan kaldirilir. Steroidli damlalar, alicinin bagisiklik sistemini baskilar, ve yeni dokuyu reddedmesini önler. Damlalar yeterli kalmazsa, damardan yüksek doz steroidli ilaçlar vermek gerekebilir.
Nakil yapilan bir hastada doku reddi nasil anlasilir?
Nakil yapilan bir hastada, gözde kizariklik, isiga hassasiyet, görmede azalma ve agri olursa, doku reddi olabilecegi düsünülmeli ve hemen göz doktoruna basvurulmalidir. Erken dönemde basvurmak doku reddinin tedavi edilebilmesi için en önemli kriterdir.
Doku reddi tedaviye yanit vermezse ne olur?
Kornea doku reddi ile yeniden bulaniklasirsa, tekrardan ayni göze nakil yapilabilir.
Kornea naklinden sonra gözün rengi degisir mi?
Hayir degismez. Gözün rengini veren iris dokusu korneanin arkasinda yer alir ve cerrahiden etkilenmez.
Gözleri bagislamak için ne yapmak gerekir?
Gözlerinizi bagislamak için öncelikle bu düsüncenizi en yakinlarinizla paylasiniz. Ehliyetinizin arkasinda bulunan göz bagisi ile ilgili haneyi isaretlemeyi unutmayiniz. Ölümden sonraki süreçte yakinlariniz bu isteginizi yerine getirmekten mutluluk duyacaklardir.
Ayrica, organ ve doku nakli yapilan üniversite ve devlet hastanelerinden temin edebileceginiz organ ve doku bagisi kartlarini doldurabilirsiniz. Bu kartlarin bir kopyasini yaninizda tasiyiniz. Yasalarimiza göre kornea bir - organ degil- doku oldugu için, aksi beyan edilmedikçe, ölümden sonra bagislanmis sayilir.
Unutmayin ki, bagislayacaginiz korneaniz, bir baska insan için bir umut ve bir isik olacaktir.